Palabras malditas é un texto de
Eduardo Alonso que cobra vida nesta peza de Teatro do Noroeste dirixida por el mesmo.
Estreada a comezos deste ano, amósanos os dramas entrecruzados de
tres personaxes que arrastran as feridas da guerra e tratan de
superar a dureza dos anos posteriores. Vemos como a vida de cada un
deles afecta en maior ou menor medida aos demais, e como pouco a
pouco se van amoldando uns aos outros. As súas historias poderían
simplemente coincidir nese momento nese lugar, nesa pousada que
rexenta unha das protagonistas. Porén, xa sexa pola necesidade de
ler e escribir cartas a un fillo, de recitar e escoitar poemas
inéditos, de dar e recibir cariño e comprensión, ao final temos
unha historia común de tres vidas entrelazadas. De feito, a pesar de
que fundamentalmente na trama principal son Clara (Sara Casasnovas) e
Vicente (Miquel Ínsua) os que forman unha única fábula en si, é
unha decisión de Ermitas (Luma Gómez) a que provoca que teña lugar
un punto de inflexión na historia dos primeiros. E vaia punto.
O cuarto do profesor Vicente é
testemuña de todo o que os personaxes compartiron durante aquela
época que recorda Clara de maior na súa única entrevista (facendo
aquí un paréntese, sempre me chama a atención para ben iso de
xogar coa tea traslúcida para separar escena recordada e escena que
recorda). As proxeccións neboentas e escuras, reflexo non so da
típica metereoloxía desta terra, senón tamén do periodo tebroso
que se está a atravesar, colaboran na formación desa atmosfera
revolta dentro da aparentemente cómoda e tranquila habitación.
Recordan que por aí, ao axexo, anda ese dragón durmido entre as
sombras, que en calquera momento pode cambiar drasticamente o
desenvolvemento dos personaxes. Doutra banda, aínda que o feito de
introducir música en directo adoita ser un punto a favor, penso que
nesta peza non é o caso. Isto non implica que sexa un punto
negativo, senón que non atopei ese recurso o suficientemente ben
aproveitado, pois unicamente vemos de cando en cando unha luz nunha
esquina que nos fai entender que alí hai alguén a tocar o piano
nese momento. Deste xeito, desvíase a atención da acción para
centrarse nun punto no que realmente non chegamos a ver case nada
especialmente relevante.
A peza é un drama, unha mostra de
aquilo que se perseguiu durante os anos posteriores á Guerra Civil.
Principalmente, vémolo a través dos dous hóspedes da pousada.
Clara, unha prostituta en tempos difíciles que chega a sufrir unha
forte agresión. Especialmente dura é a escena na que ela chega á
habitación de Vicente, ferida tanto física como psicolóxicamente,
e comeza a contarlle o que lle pasara. Arrebatos de loucura. Puta,
non mereces vivir, e outras
palabras tremendas.Vicente,
un profesor cuxa paixón é a poesía e que debe agocharse e
separarse desa persoa especial porque non eran bos tempos para amar a
xente do mesmo sexo. As súas boas intencións ao manterlle viva a
esperanza a Ermitas respecto ao estado do seu fillo serán as mesmas
que ao final o levarán a que o atopen. Facer que o fillo de Ermitas
siga vivo no corazón da nai custarálle a vida ao propio Vicente.
Clara
e Vicente por separado serían coma dúas almas en pena, cuxas vidas
resultan francamente complicadas coma as de tanta xente nesa época
e, por extensión, en calquera outra. Porén, coñecérense e
xuntárense axúdalles a mitigar esa dor. Resulta fermoso ver que a
través dos poemas, xa sexan propios ou de célebres autores, a súa
relación vaise afianzando e as súas vidas van cobrando sentido e
novos rumbos. Personaxes tan dispares que atopan no outro ese refuxio
que, ao mellor sen saber, andaban a buscar. Hai moito máis ca dramas
neses personaxes, hai inquietudes, hai sentimentos atopados, hai
amor. Hai vida. Os poemas pasan de ser vías de escape de vidas
complicadas a ser a propia vida nun contexto desalmado; os
poemas son folerpas arrincadas da vida,
ou vida en si.
Se me
teño que quedar con algo desta peza, sería con esa relación que se
forma entre Clara e Vicente, e que perdura cando el xa non está. Esa
confianza e confidencias, eses innumerables cafés que de seguro
tamén tomarían en escenas eliminadas, ese sentirse en casa vivindo
nunha pousada sen familiares ou amigos nun periodo tan difícil.
Viven un no outro. E cando ambos deixen de vivir, aínda quedará a
poesía. Aínda quedarán todas esas maletas zumegando palabras
malditas.
E é
que existen versos que resultan difíciles de esquecer.
Dende a fiestra vexo,
amiga, como marchas...
