Buscar neste blog

domingo, 26 de abril de 2015

Ganas de ouvear, de Teatre Nacional de Catalunya, CatroCadeiras e CDG

Atraída pola idea de que a obra teatral estivese coproducida por Galicia e Cataluña, dirixinme ao Salón Teatro ás 18:00 desta tarde para poder presenciar a produción Ganas de ouvear (Ganes d'udolar en catalán). A obra está dirixida polo Dani Salgado, e os intérpretes son el mesmo e Joan Giralt, co apoio de Montse Piñeiro e Laura Romero, a cargo da escenografía.

Ganas de ouvear é un máis que claro exemplo do que é o teatro didáctico, ese teatro cuxos maiores exponentes foron Piscator e Brecht a través do épico. Os dous actores, ambos docentes tanto dentro coma fóra do teatro, buscan transmitir aos seus alumnos (e ao público en xeral) que é a poesía a través de imaxes, símbolos, metáforas. Como fío condutor, os textos de Alfonso Pexegueiro e Narcís Comadira, galego e catalán.

Podemos apreciar as percepcións que teñen ambos personaxes respecto ao teatro e á dramaturxia, partindo de experiencias propias (verdadeiras ou falsas), principalmente a través dos extensos soliloquios de Salgado. Por outro lado, é salientable a crítica que se fai do sistema educativo, cuxas guías docentes proceden de xente case allea ao mesmo que goberna nas clases do profesorado. 

Abundan os xogos con diferentes elementos do escenario, case espido, como manequíns, rolos de papel ou teas; é interesante cando, ao comezo da obra, coa axuda dun espello, unha luz azul percorre a todos os membros do público. De feito, os distintos xogos que fai Salgado con ese espello parecéronme curiosos. Non obstante, debo dicir que na maioría dos casos non captei a mensaxe que trataban de mandar ao público con ditos elementos. Máis concretamente, chamoume moito a atención un momento no que Salgado atravesa un panel dun material plástico despois de rasgalo coa navalla, a pesar de que non conseguín relacionalo con nada. As proxeccións tamén son un elemento clave da obra, que enchen pequenos ocos entre escenas ou complementan ás mesmas.

O recitado de poemas e as reflexións sobre os mesmos son a parte esencial da produción, e non cabe dúbida de que se trata dunha peza moi traballada arredor dos textos mencionados anteriormente. Aínda así, dende o meu punto de vista, en ocasións a representación faise moi densa; é obvio que todo o que filosofan e analizan é máis que interesante, pero non obstante nalgúns casos o público pérdese entre os textos nunha obra dunha duración tan ampla.

A transformación de Salgado, quen pasa de ter un trauma coa poesía a valorar máis a arte poética, móstranos que non hai que temerlle a ese xénero, tan esquecido e rexeitado hoxe en día polas novas xeracións. Segundo o propio Dani Salgado nunha entrevista, pretenden mostrar a arte da "manipulación da palabra"; estamos acostumados a tomar a poesía como algo que non se entende, pouco claro, e esta produción achéganos a ela mesturándoa coa literatura máis visual: o teatro.


sábado, 18 de abril de 2015

Pangeia, de Limiar Teatro e Acaso Danza

 



A Pangeia é a historia da terra, a historia da humanidade, a nosa propia historia. Pangeia é separarse para volver a encontrarse, noutro lugar, doutro xeito, noutro tempo como as placas tectónicas na deriva continental.  No inicio ficaran xuntas e no fin xuntas van ficar. A Pangeia é crise, movemento, mudanza. É inicio. É fin.







Lendo estas liñas, imposible resistirse. Cun mes de espera ata o día do estreo, o nome Pangeia quedou marcado no meu almanaque para non esquecerme de asistir á representación dunha peza cunha sinopse tan suxerente. Unha colaboración entre Limiar Teatro, liderados por Fran Núñez, e Acaso Danza, seguindo os pasos de Bárbara de Castro.

Pangeia é teatro, é música, é danza; Pangeia é arte. Debo dicir que se trata dun espectáculo difícil, no sentido de que non so inflúe a execución do mesmo, senón que o factor das preferencias do público xoga un papel fundamental, como puiden apreciar observando diferentes opinións: trátase dun arte abstracto que non entusiasma a todo o mundo. Hai quen se decanta por recibir as producións precociñadas, listas para consumo, sen necesidade de remexer nelas; hai quen prefire participar no proceso de amasar a produción, en descubrir pouco a pouco como vai tomando forma, e tras uns minutos de forno, destapar o produto obtido. O segundo é o que acontece con Pangeia, unha representación que hai que macerar, deixándose levar polas impresións propias que produce cada escena no espectador. 

A combinación entre elementos humorísticos, danzas moi traballadas e o tratamento de temas máis serios dan lugar a unha atmosfera cambiante, sorprendente, que nos mostra un pouco como é a vida: cousas boas que se ven pisadas por cousas malas, que á súa vez son cortadas por novas experiencias que desprazan ás anteriores, todo formando parte de ciclos. Neste caso manifesto o meu total e absoluto acordo co argumento da obra: a vida consiste nunha sucesión de ciclos nos que todo é principio e todo é fin. Vivimos somerxidos nos clichés, arrandeándonos entre "tópico e típico, cunha soa letra de diferencia". Por unha parte, percibo isto como ese absurdo da existencia humana que manifestaba Ionesco, a través da estrutura circular do que nos rodea.

Supoño que un dos elementos que máis expectación causan é a famosa maleta verde. Que hai nesa maleta? O segredo para descubrir o seu contido é moi sinxelo: abrir a mente e deixarse levar pola imaxinación. Esa maleta que domina aos personaxes, pero da que non se separan. Persoalmente, eu véxoa como o pasado de cada un: o pasado é o que marca o que somos hoxe e o que seremos nun futuro, dominando a nosa vida, e aínda que queiramos non nos podemos separar del. O presente non existe, o tempo consómese continuamente, dividíndose entre pasado e futuro, sendo o primeiro o que guíe e marque o seguinte.

Por outro lado, coma sempre, hai algunhas escenas que, sexa por un aspecto ou por outro, acaban chamando máis a atención do espectador. Para comezar, debo dicir que o labor de Hugo Rodríguez pareceume digno de mención: a escena do bebé músico, así como todas as que incluían algún toque de humor, quedan gardadas na miña memoria como das mellores. Outra escena que me chamou a atención foi aquela na que Fran Núñez se coloca na "táboa de metal", convertíndose nunha batería humana para logo quedar suspendido mandando unha mensaxe ao público. Ademais, fixeime na multifuncionalidade desa táboa que foi empregada de novo na escena final, tamén salientable.

A escenografía é sinxela pero potente, con xogos coas luces que crean efectos variados e orixinais, e cores cálidos que implican ao público na representación.  De feito, o escenario espido, os focos e a mesa de control á vista, a música e os sons en directo, en escena, intensifican esta implicación, ao máis puro estilo Brecht. Ademais, un dos maiores (e mellores, por non dicir o mellor) xeitos de achegarse ao público foi a propia entrada no Salón Teatro, seguindo os distintos recovecos do mesmo e guiándonos polos membros da produción do espectáculo. Neste momento, sínteste como parte da función, subindo e baixando e pisando o propio escenario. Sen dúbida, un dos efectos máis orixinais que presenciei ata o de agora para aproximarse, atravesando esa cuarta parede.

Non quero rematar este comentario sen darlle as grazas (de novo) a Fran Núñez, non só por alimentar as miñas ganas de ver o espectáculo, senón que tamén polas súas palabras e a súa proximidade dende o principio, dá gusto atoparse con artistas así. 

Xuntando e separando, para logo volver a unir. Pangeia é unha viaxe a través da historia e do ser humano. Ao igual que o supercontinente, nós mesmos tamén nos desdobramos, para logo atoparnos de novo connosco. A esencia do que fomos e seremos permanece baixo os cambios, nesta eterna espiral que levamos por vida. Sen dúbida, un espectáculo moi recomendable para aqueles aos que lles guste ir ao teatro para desfrutalo á vez que se vai remexendo e pensando no que estamos vendo. 

mércores, 1 de abril de 2015

Sarabela teatro: dende "A idade da pavía" ata "Pequenas certezas"

Nesta entrada, gustaríame comentar as dúas obras de Sarabela teatro que teño máis relativamente recentes: A idade da pavía e Pequenas certezas.

Con A idade da pavía, a miña curiosidade pola obra apareceu no momento no que vin o título da mesma. Un xogo de palabras interesante sobre esa pavía que serve, en certa medida, como nexo de unión a través do tempo nunha casa de nove mulleres. Percibimos a historia das diferentes xeracións a través de Eleonora e Celina, dúas irmás que se comunican a través da correspondencia debido á agonía de súa nai. Trátase dunha obra na que se aprecian trazos do realismo máxico, marcados polos soños desa familia que pouco a pouco se vai indo, espindo ese escenario cargado de maletas. As lembranzas das dúas protagonistas son o único que queda para encher esa casa, agora baleira, pero antes ateigada de nais, avoas, tías e nenas con personalidade e distintas motivacións: voar, ir en bicicleta ata ningures, ensinar a arte de tocar o violín, gardar ratas mortas. Nove mulleres, detidas no tempo, que querendo fuxir do fogar acabadon apreixadas no recordo das dúas irmás.

Debo dicir que nesta obra hai tres elementos, principalmente, que creo que se merecen unhas liñas. En primeiro lugar, a idea de que as dúas irmás actúen como narradoras entre escenas, con esas cartas que se envían. Paréceme que serve como un fío conductor pouco usual e interesante ao mesmo tempo, ao igual que esas escenas nas que se quedaban mirando (recordando) escenas do seu pasado, ou mesmo intervindo nos diálogos que mantiñan de nenas, como nunha das escenas finais na que se intercalan as frases do pasado, sendo nenas, coas do presente, creando un efecto do máis orixinal.

Por outro lado, a pesar de que os decorados eran minimalistas (co xusto e necesario), houbo escenas, coma unha das finais nas que as tías pedalean, detrás da tea negra que servía de fondo do escenario, que me sorprenderon. Máis concretamente, quero destacar unha na que a tía Adriática baixa do ceo, xogando tamén con luces e teas claras e escuras: dende o patio de butacas, parecía mesmamente un anxo. Ademais, cómpre dicir que as proxeccións que percorren todo o escenario entre escenas tamén son un punto extra a favor da representación. Isto é unha mostra de que con poucos elementos e creatividade, se poden conseguir efectos moi interesantes.
 
Finalmente, nesta obra quero destacar o gran traballo de Fernando Dacosta, encarnando a esas catro mulleres, tan dispares (debo dicir que, para o meu gusto, Adriática merecíase unhas liñas máis), tendo en conta que os cambios de personaxe eran continuos e seguidos entre si. Xa me puxeran en precedentes con que Fernando Dacosta era (é) un actor cun talento envexable, e tras ver esta obra podo dicir que sí, posto que me parece que fixo unha interpretación (recordemos: catro mulleres) ao alcance de moi poucos. 

Por outro lado, se falamos de Pequenas certezas, trátase dunha obra que segue no estilo da anterior: un drama con pequenos toques de humor. A desaparición do misterioso Mario fai que os diferentes personaxes, separados en dous grupos (os irmáns e a moza con súa nai) se coñezan e se den conta de que ningún deles coñecía tan ben a Mario como pensaba. Neste ámbito, teñen gran importancia as fotografías, que podemos identificar como pequenas certezas, inmortalizando fragmentos do noso pasado. 

A obra comeza de xeito moi intenso, cun Fernando Dacosta encolerizado (que mostra, unha vez máis, o seu talento interpretativo), que fai que o público se dé conta de que non vai ser unha comedia o que vai ver ese día no teatro (aínda que algúns comentarios e accións da nai de Natalia nos fagan soltar algunha que outra risiña). O que sucede a continuación é unha montaxe na que dende o patio de butacas non para de medrar esa curiosidade por quen será Mario, ese personaxe que da lugar a enfrontamentos, apertas, e recriminacións entre os demais. Pódese apreciar como a perda dun ser querido afecta de diferente modo a cada un deles, como fai que comecen a coñerese cada un a sí mesmo e deste xeito a comprender o que pode estar ocorrendo cos demais. 

Tendo en conta a carga emocional e argumental da obra, a escenografía acaba por pasar a un segundo plano aos ollos dos espectador; non obstante, sí que me puiden fixar en que a multifuncionalidade de obxetos manda: os mesmos caixóns, cadeiras e estructuras metálicas funcionan como bancos, separadores, estanterías, incluso como ese misterioso cadaleito do final (quen demos vai aí dentro?). Por outro lado, a música tamén contaba cunha significación especial, enchendo eses ocos entre escenas de pequenos pentagramas soltos pero rematando dun xeito moito máis intenso. 

Por isto, penso que os puntos fortes desta segunda produción son a psicoloxía e evolución dos personaxes e o misterio que rodea a Mario (Mario, todos nos quedamos con ganas de verche a cara...), mantendo ao público apreixado dende o principio, e creando a dúbida de se realmente existirán esas pequenas certezas.

Para rematar, quero aclarar que Sarabela teatro é unha compañía que me encanta ir ver, xa que sei por experiencia sei que a interpretación vai ser estupenda, e normalmente as producións non decepcionan. Gustaríame comentar máis obras desta compañía, pero xa me quedan moi atrás no tempo; de feito, para completar estes dous comentarios tiven que remexer no baúl dos recordos. Está claro que cando mellor se comenta unha representación é cando está ben fresca na memoria.